Hẹp lỗ tiểu (hay còn gọi là hẹp niệu đạo đoạn ngoài) là một tình trạng mà trong đó lỗ tiểu bị thu hẹp bất thường, gây cản trở dòng chảy của nước tiểu. Mặc dù tình trạng này phổ biến hơn ở nam giới do cấu trúc giải phẫu dài và dễ bị chấn thương hơn, nữ giới – đặc biệt là phụ nữ trung niên và lớn tuổi – cũng có nguy cơ mắc phải, dù ít được nhắc đến.
Vì các triệu chứng thường không điển hình và dễ bị nhầm lẫn với các bệnh khác như viêm bàng quang hay viêm đường tiết niệu, hẹp lỗ tiểu ở nữ giới thường bị bỏ qua cho đến khi xuất hiện biến chứng. Để phòng tránh, việc hiểu rõ nguyên nhân gây bệnh là điều rất cần thiết.
Nguyên nhân gây hẹp lỗ tiểu ở nữ giới:
1. Viêm nhiễm kéo dài tại vùng niệu đạo – âm hộ:
Đây là nguyên nhân phổ biến nhất gây hẹp lỗ tiểu ở phụ nữ. Do cấu trúc giải phẫu của nữ giới có niệu đạo ngắn và gần hậu môn, các vi khuẩn rất dễ xâm nhập vào đường tiểu. Khi tình trạng viêm nhiễm tái đi tái lại (như viêm niệu đạo, viêm âm hộ, viêm âm đạo do vi khuẩn, nấm Candida hoặc trùng roi Trichomonas) không được điều trị triệt để, mô xung quanh lỗ tiểu có thể bị tổn thương, xơ hóa và tạo thành sẹo hẹp lỗ tiểu.
Đặc biệt, ở phụ nữ sau mãn kinh, lượng estrogen suy giảm khiến niêm mạc niệu đạo trở nên mỏng, khô, dễ kích ứng, làm tình trạng viêm tái phát nhiều lần và gia tăng nguy cơ hẹp lỗ tiểu.
2. Hậu quả của các thủ thuật y tế liên quan đến đường tiểu:
Trong quá trình điều trị hoặc phẫu thuật, một số thủ thuật can thiệp vùng tiết niệu – sinh dục có thể gây ra tổn thương trực tiếp hoặc gián tiếp tại niệu đạo, từ đó dẫn đến hẹp lỗ tiểu. Cụ thể:
– Đặt ống thông tiểu (sonde) lâu ngày hoặc lặp đi lặp lại nhiều lần, đặc biệt ở bệnh nhân lớn tuổi nằm viện.
– Nội soi bàng quang, soi niệu đạo, lấy sỏi bàng quang qua niệu đạo.
– Hậu quả của mổ đẻ, cắt tử cung, điều trị sa sinh dục, hay các phẫu thuật vùng đáy chậu.
– Nếu không được chăm sóc và theo dõi đúng cách sau thủ thuật, mô sẹo có thể hình thành và gây hẹp vùng lỗ tiểu.
3. Chấn thương vùng đáy chậu hoặc sinh dục:
Các va chạm mạnh vào vùng tầng sinh môn – sinh dục (như ngã xe, té cầu thang, quan hệ thô bạo…) có thể làm rách mô quanh lỗ tiểu, đặc biệt khi không được xử lý y tế sớm hoặc khâu vá không đúng kỹ thuật. Ngoài ra, trong quá trình sinh thường, nếu vùng đáy chậu bị rách lan đến niệu đạo và không được phục hồi chuẩn, mô sẹo sau sinh cũng có thể dẫn tới hẹp lỗ tiểu.
4. Phẫu thuật vùng chậu và ảnh hưởng sau điều trị ung thư
Nữ giới từng trải qua:
– Phẫu thuật sa sinh dục
– Phẫu thuật cắt tử cung, cắt u xơ tử cung
– Điều trị ung thư cổ tử cung, tử cung, bàng quang bằng xạ trị hoặc hóa trị vùng chậu đều có nguy cơ bị ảnh hưởng tới cấu trúc mô mềm vùng niệu đạo. Xạ trị đặc biệt làm mô bị xơ hóa và giảm tính đàn hồi, từ đó dễ gây hẹp lỗ tiểu.
5. Rối loạn nội tiết tố và teo niệu đạo sau mãn kinh:
Sau độ tuổi mãn kinh (thường từ 45–55 tuổi), nội tiết tố nữ estrogen giảm mạnh khiến niêm mạc niệu đạo mỏng đi, lỗ tiểu nhỏ lại, đôi khi dẫn đến hẹp niệu đạo tự nhiên mà không có nguyên nhân rõ ràng.
Phụ nữ trong giai đoạn này thường than phiền tiểu rắt, tiểu buốt, tiểu khó – dễ nhầm với nhiễm trùng nhưng không đáp ứng với kháng sinh.
6. Một số nguyên nhân hiếm gặp khác:
Hẹp lỗ tiểu bẩm sinh: Có thể xuất hiện ngay từ nhỏ nhưng không được phát hiện.
U xơ hoặc polyp niệu đạo: Gây chèn ép và thu hẹp lỗ tiểu.
Dị vật trong niệu đạo: Trường hợp hy hữu ở trẻ em hoặc người có rối loạn tâm thần.