Bàng quang tăng hoạt (OAB) là tình trạng bàng quang hoạt động quá mức bình thường, đặc trưng bởi những cơn co thắt không kiểm soát của cơ bàng quang (detrusor), ngay cả khi lượng nước tiểu trong bàng quang chưa nhiều.
Tình trạng này dẫn đến các triệu chứng điển hình:
– Tiểu gấp (urgency): Cảm giác buồn tiểu đột ngột, mạnh mẽ và khó kiểm soát, buộc người bệnh phải tìm nhà vệ sinh ngay lập tức.
– Tiểu nhiều lần (frequency): Đi tiểu trên 8 lần/ngày, ngay cả khi lượng nước tiểu mỗi lần không nhiều.
– Tiểu đêm (nocturia): Phải thức dậy nhiều lần trong đêm để đi tiểu, gây gián đoạn giấc ngủ.
– Tiểu gấp kèm són tiểu (urge incontinence): Có thể xảy ra khi cơn buồn tiểu quá mạnh, khiến người bệnh không kịp vào nhà vệ sinh, dẫn đến rò rỉ nước tiểu ngoài ý muốn.
1. Nguyên nhân và cơ chế:
Nguyên nhân của OAB có thể chia thành hai nhóm chính:
– Nguyên nhân thần kinh:
Tổn thương hệ thần kinh kiểm soát bàng quang, ví dụ như: bệnh Parkinson, đa xơ cứng, tổn thương tủy sống, sau đột quỵ.
Các bệnh lý thần kinh làm gián đoạn tín hiệu giữa bàng quang và não, dẫn đến co thắt cơ bàng quang không kiểm soát.
– Nguyên nhân không thần kinh:
Lão hóa: Cơ bàng quang và các cơ quan hỗ trợ trở nên yếu đi theo tuổi tác.
Thay đổi nội tiết: Ở phụ nữ mãn kinh, nồng độ estrogen giảm làm ảnh hưởng đến chức năng bàng quang.
Nhiễm trùng hoặc kích thích: Nhiễm trùng đường tiết niệu, sỏi bàng quang, u bàng quang gây kích thích bàng quang.
Lối sống: Tiêu thụ nhiều caffeine, rượu, hút thuốc lá, béo phì, ít vận động làm tăng nguy cơ OAB.
Nguyên nhân không rõ: Nhiều trường hợp OAB không tìm được nguyên nhân cụ thể, gọi là OAB nguyên phát (idiopathic).
2. Tác động của OAB đến chất lượng cuộc sống
OAB không chỉ gây khó chịu về mặt thể chất mà còn ảnh hưởng sâu sắc đến tâm lý và xã hội:
Gián đoạn sinh hoạt hàng ngày, giảm hiệu suất làm việc, mất tập trung.
Gây lo lắng, xấu hổ, ngại giao tiếp xã hội vì sợ són tiểu.
Tăng nguy cơ té ngã do thức dậy nhiều lần vào ban đêm, đặc biệt ở người lớn tuổi.
Làm giảm chất lượng giấc ngủ, dẫn đến mệt mỏi, dễ cáu gắt.